SARRERA

SARRERA

Blog honen bidez nere helburua Berastegi eta bere inguruko natura eta historia jorratzea izango da.

2019(e)ko abuztuaren 7(a), asteazkena

BERASTEGIKO ARGIZTAPEN PUBLIKOAREN HASTAPENAK

Kale nagusia ...... inguruan, argindar-kablez inguratuta.
XIX. mendearen azken hamarkadan aurrerapauso handiak eman ziren gure lurraldean ur- eta argindar-hornikuntzan, eta Berastegiko udalak ez zuen aurrerapauso haien aurrean atzean gelditu nahi izan.

Mende bukaerako bi hamarkadetan Elberdin, Danboliñenea, Igeralde, Uraundia, Urrezti eta Intxaurrondoko iturri eta harraskak eraiki edo berritu zituen udalak, auzotarren mesedetan. Eta argiztapen publikoa, berriz, 1902. urtea hasi berritan iritsi zen gurera. Donostiako kaleek 1899an ezagutu bazuten argiztapen elektrikoa, handik hiru urte eskasera martxan zituen udalak herriko lehen kale-argiak Berastegin, herritarren gozamenerako. Hala, bizitzaz jantzi ziren kaleak, nahiz eta etxeetan oraindik petroleozko kinkeak eta olio-lanparak erabili.

XIX. mende amaierarako, Tolosaldean paperaren industria zen nagusi ekonomia-indarren artean; burdinola eta errota zaharrak paper-fabrika moderno bilakatuak zeuden.

Tomas Mujika Amiano enpresa-gizon lasartearraren egitasmoa ere garaiko joerari lotu zitzaion. 1895ean Plazaolako burdinola erosi zuen, bertan paper-orezko fabrika jartzeko asmoz. Frankiko eta Leitzarango erreketan hainbat zundaketa-lan egin zituen, eta ohartu zen lehorte garaian ez zuela ur eta, beraz, energia nahikorik izango bere paper-ore fabrika berriko makineria mugiarazteko. Ondorioz, 1895eko irailaren 24an, Eluts Handi inguruko 6 edo 7 areako lursail batean, zentral hidroelektriko berria eraikitzeko baimena eskatu zion Berastegiko udalari. Handik eta kable bidez, beharrezko zuen argindarra eramango zuen Plazaolako fabrika berrira. Udalak begi onez hartu zuen Mujika Amianoren eskaera eta baimendu egin zuen zentral berriaren proiektua.

1897ko irailaren 12an, eskaera berri batekin etorri zitzaion Mujika Amiano udalari; Aintzergatik Plazaolara errepide bat egiteko baimena zen eskatzen zuena. Eskatzailea prest agertu zen, gainera, lanen kostuaren herena ordaintzeko. Ez zuen, ordea, agindutakoa beteko.

1900eko urrian, hilabeteko epea eman zion udalak Mujika Amianori, egindako lanetan hondatutako eta puskaturiko bideak konpontzeko.

1901eko urtarrilean, berriz, enpresagizonaren bete gabeko agindu eta promesez asperturik, ultimatuma bidali zion udalak: 15 eguneko epean ubideari eta kableentzako posteei zegozkien zenbait auziri irtenbidea emateaz gain, makinekin hondatutako bideak konpondu beharko zituen, paper fabrika martxan jarri nahi bazuen, behintzat.

Eta, hala, hilabete beranduago, 1901eko otsailean, jarrerak bateratu eta bost puntuko hitzarmen bat adostu zuten bi aldeek:

1. Mujika jaunak 1.795 pezetako kalte-ordaina eman beharko zion udalari, Leitzarango urez baliatzeko Plazaolan bi kanal irekitzeagatik.
2. Mujika jaunak, bere kontura, argindar-sarea eta 20 kale-argi ezarri beharko zituen herrian, hartarako izendatutako udal-batzordeak erabakitako puntuetan.
3. Udalak, bere aldetik, instalazio elektrikoa egiteko beharrezko ziren zutoinak ahalbidetuko zizkion Mujika Amianori.
4. Udalak Bizkotxen zegoen herriko hariztia Mujika Amianoren eskura jarriko zuen, hark Plazaolako makina-etxea eraikitzeko beharrezko egurra bertatik har zezan.
5. Mujika jaunak itxitura on batekin babestu beharko zituen kanalak eta mantendu, abereak bertara ez erortzeko.

Argindar-zutoinak Ariztun auzoan

1901eko abenduaren 1ean, Mujika Amianok jarri beharreko kale-argientzako 20 puntu edo kokalekuak zehaztuz, zerrenda prestatu zuen udalak:

- Kale-argi 1 Miguel errementariaren etxeko bidegurutzean.
- Beste 1 Maitoneko bidegurutzean.
- Beste 1 Elberdingo iturrian.
- 3 kale-argi plazan: bat Juan Labaienen etxe ondoan, beste bat Txankanea etxearen ondoan, eta bestea Kontzeju eta Gaztainondo-Berriren artean.
- Beste 1 Apeztegiako bidegurutzean.
- Beste 1 Danboliñeneko iturrian.
- Beste 1 Martintxoneko bidegurutzean.
- Beste 1 Zugui-Zabaletan. 
- 3 kale-argi elizan: bat atarian, beste bat sarrera nagusian eta bestea beste sarreran.
- Beste 4 udaletxean: bat sarreran, beste bat eskaileretan eta beste biak udaletxeko geletan.
- Eta 3 azkenak Kontzejuko maizterrarentzat.

Hauexek izan ziren lehenengo 20 argi-puntuak Berastegin, eta hauen ondotik joan zen herriko argindar-sarea pixkana-pixkana urteetan zabaltzen gainerako eraikin eta herri-bideetara.

iruzkinik ez:

Argitaratu iruzkina