Kobazuloaren sarrera |
1º- Felix
Ugarte arkeologo elkarteak Ulizar mendian dauden hiru leize aztertzen ibili dira, kobazuloarekin loturarik dagoen ikusi nahian, bainan ez dute loturarik aurkitu.
Felix Ugarte arkeologo elkartea leizeak ikuskatzen |
2º-
Kobazuloaren sarrera tapaturik dago. Esaten da, Konbentzioko gerran 1793-1795
frantzesak erabiltzen zutela kobazulo hau koartel modura eta bertan 300 soldadu
biltzen zirela. Baina gipuzkoratz atzeratu zirenean kobazuloaren sarrera
dinamitatu zutela. Nik ez dut inongo dokumenturik aurkitu zehatz-meatz
Frantzesak kobazulo honetan egon zirenik, nere zalantzak dauzkat. Aurreko
artikuluan, Areso-1794-9-10 aipatzen dut Ulin gatazka bat egon zela,
Lekunberrin kokaturik zeuden tropa Espainolak eta Larte inguruan zeuden tropak
frantzesekin . Bertan apuntatzen dut neretzako gertaturiko hipotesia.
3º- Aurkitu
dudan agiri bakarra kobazulo honen gainean 1576. urtekoa da, Espainiako
inkisizio prozesukoa. Bertan Catalina de Areso izeneko neskatil batengatik
mintzatzen da, neskatil hau sorgintzat jotzen da eta kobazulo honetan biltzen
omen zirela ere esaten da bere errituak egiteko.
Salatuen
zerrendan honako hauek agertzen dira: Leitzako 12 auzotar, Aresoko 9, Gorritiko
6, Azpirozko 7, Uitziko 5, Lekunberriko 3, etxarriko 1, Baraibarreko 1, Orexako
6, Berastegiko 2 eta Gazteluko 4.
Hainbat
salatuen artean gehienak adingabeak direnez, salaketa prozesuak fundamentu
handirik ez zuen izan eta bertan-behera geratu ziren. Baina honen eraginetako
bat, sorginak elkartzen ziren kobazuloa ezagutzera ematera izan zen.
4º- 1576.
urteko apirilak 8an Gorritin idatziriko eskutitz honek garantzi haundia dauka, bertan
agertzen bait dira bere egunean
kobazuloaren benetako izan ziren neurriak. Hau da eskutitzaren idatzi guztia,
gaur egungo neurrietara egokituta jarri dut.
<<Muy
Illus señor. Conforme al mandato y comisión que por la Corte se me dio yo hize
reconocer segunda vez la cueba de la sierra de Uli donde entraron los
metraqueros para ello nombrados en estado de çiento cuarenta y nuebe codos,(62m)
como después se vió por las moramas conq. entraron q. después se medieron, q.
según la cuenta de por acá hazen cinquenta estados (190m2) y habiendo baxado
quarenta y cinco codos (18,81m) mas
abaxo del aposento asta donde llegaron y reconocieron la primera vez an hallado
un otro aposento y retrete trecero muy ancho y espaciosso tres o quatro tanto
mayor que el otro ( entre 570 y 760m2) asta donde llegaron la primera vez, donde
según la relación de los que lo an reconocido y visto pueden recogerse y caber
sin mucha fatiga trezcientos hombres o cerca de ellos, de manera que según las
depossiciones de la moça bruxa q. el licenciado Sarria examino parece q los
menaqueros y reconocedores de la dha. cueba conforman con ella como mas alargo
vs. mds, podrán ver el negocio por los autos y depossiciones q. sobre ello se
an hecho y dizen q. para mas abaxo no se puede entrar aunq. Ay algunas
quebraduras y agujeros que tiran y van mas abaxo hacia el centro, sino que son
con artificios e ynstrumentos se habriessen aquellos. En lo demas que se me
mandó que recibiesse mas información açerca de las personas que la dicha moça
manifestó y descubrió en sus depossiciones
ser bruxas yo he examinado algunas dellas y también creaturas, digo
muchachos y muchachas de poca hedad de los mesmos acusados y anq. por muchos
alagos y rodeos y blandiçias les e ynterrogado no e podido saber ni hazerles
descubrir cosa alguna y ansi no e curado de asentar por escrito sus
deposiciones por ser ynútiles. (Desde Gorriti, a 8 de abril de 1576).
Idazki hau
oso grafiko eta esauguratsua da, bertan agertzen diren datuengatik esan daiteke
dimensio nahiko handikoa zela eta bi gela zituela, bata 190 m2 eta bestea 570 eta
760 m2koa. Bertara barneratzeko sokak erabili zituzten, sarrera ez zuen oso
erosoa izango.
Gutxi-gorabera honelakoa izango litzateke kobazuloa. |
5º- Nabarmendu
nahi nuke hondakinak kentzeko lana garatzeari lehentasuna ematea, bertara
barneratzeko. Ez litzeke lan erreza izango, baina pena mereziko luke kobazuloan
barneratzea eta garrantzizko zerbait ote dagoen ikuskatzea.
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina